زمان تقریبی مطالعه: 5 دقیقه
 

ابراهیم بن محمد استرآبادی





ابونصر ابراهیم بن محمد بن علی استرآبادی فارسی
[۱] فاسی، محمد، العقد الثمین، ج۳، ص۲۶۱.
[۲] سخاوی، شمس‌الدین، التحفة اللطیفه، ج۱، ص۲۵۴.
از ایرانیانی است که در دو شهر مقدس مکه و مدینه خدمات عمرانی مهمی را پی ریخته است از جمله تعمیر جای‌هایی از مسجدالحرام که ویران شده بود، بازسازی قنات زبیده، پوشاندن خانه خدا با پارچه سفید هندی، نصب ناودان نقره ای برای کعبه، تعمیر مسجد هلیجه و همچنین صدقات فراوان را به تهیدستان مکه و مدینه اختصاص داد.


۱ - خدمات



ابراهیم بن محمد استرآبادی در سال ۴۶۶ق به مکه عزیمت کرد و در مدت حضورش، خدماتی چشمگیر به ویژه در مسجدالحرام داشت. از اقدام‌های او تعمیر جای‌هایی از مسجدالحرام بود که پیش‌تر ویران شده بودند؛ اما علت ویرانی آن‌ها در منابع گزارش نشده است. او در ماه رجب سال یاد شده، همه آن ویرانی‌ها را با ۳۰/۰۰۰ دیناری که به این کار اختصاص داده بود، تعمیر کرد
[۳] فهد، عمر بن محمد، اتحاف الوری، ج۲، ص۴۷۵.
[۴] رفعت پاشا، ابراهیم، مرآة الحرمین، ج۱، ص۲۸۳.
و با مانده آن مبلغ، قناتی را که زُبیده همسر‌ هارون الرشید از عرفات به سمت مکه روان ساخته بود، بازسازی و تعمیر کرد.
[۵] فاسی، محمد، العقد الثمین، ج۳، ص۲۶۱.

وی خانه خدا را که دو سال
[۶] میقات حج، ش۵۷، ص۷۸، «تاریخ حج‌گزاری.
بدون پرده بود، با پارچه سفید بافت هند پوشانید که همراه خود آورده بود.
[۷] فاسی، محمد، شفاء الغرام، ج۱، ص۲۳۱.
[۸] رفعت پاشا، ابراهیم، مرآة الحرمین، ج۱، ص۲۸۳.
[۹] کردی، محمد طاهر، التاریخ القویم، ج۲، ص۵۵۷.
این بر خلاف رسم عباسیان بود که کعبه را با پارچه سیاه که شعار آنان بود، می‌پوشاندند؛ رسمی که مدت‌ها پس از آنان نیز ادامه یافت.
[۱۱] سباعی، احمد، تاریخ مکه، ص۲۷۸.
نیز وی ناودانی نقره‌ای برای کعبه نصب کرد و گفت: اگر مطمئن ‌بودم که ناودان طلایی بر جای می‌ماند، آن را از طلا می‌ساختم.
[۱۲] فاسی، محمد، العقد الثمین، ج۳، ص۲۶۱-۲۶۲.
[۱۳] فهد، عمر بن محمد، اتحاف‌ الوری، ج۲، ص۴۷۶.
[۱۴] صباغ، محمد بن احمد، تحصیل المرام، ج۱، ص۴۷۴.
از دیگر اقدام‌های او تعمیر مسجد تنعیم معروف به مسجد هلیجه
[۱۵] فاسی، محمد، العقد الثمین، ج۳، ص۲۶۱.
[۱۶] فهد، عمر بن محمد، اتحاف‌ الوری، ج۲، ص۴۷۵.
بود که به کمک برادرش ابومسعود علی بن محمد استرآبادی انجام داد.
[۱۷] فاسی، محمد، العقد الثمین، ج۳، ص۲۶۱.
[۱۸] فهد، عمر بن محمد، اتحاف‌ الوری، ج۲، ص۴۷۵.
نام هر دو بر روی سنگی بدین ترتیب روی دیوار نوشته شده است:
[۱۹] فاسی، محمد، العقد الثمین، ج۳، ص۲۶۱.
[۲۰] فهد، عمر بن محمد، اتحاف‌ الوری، ج۲، ص۴۷۵.
«امر بعمارة مسجد عایشه‌ام المؤمنین بامر منه الرئیس الاجلّ السید فخر الرؤسا و مغیث/ مغیب الحرمین ابوالنصر ابراهیم بن محمد بن ﻋﻠﻰ عنه و عن اخیه ذی المحاسن اﺑﻰ مسعود ﻋﻠﻰ بن محمد بن ﻋﻠﻰ تقبل الله عملهما و بلغهما ﻓﻰ الدارین املهما و شکر سعیهما ولا قطع من الحرمین اثرهما».
[۲۱] فاسی، محمد، العقد الثمین، ج۳، ص۲۶۱.
[۲۲] فهد، عمر بن محمد، اتحاف‌ الوری، ج۲، ص۴۷۵.


۲ - علت نام‌گذاری او به مغیث الحرم



بر پایه گزارشی، ابونصر صدقات فراوان را به تهیدستان مکه و مدینه اختصاص داد و این کار به طور مستمر تا یک سال ادامه یافت.
[۲۳] فاسی، محمد، العقد الثمین، ج۳، ص۲۶۳.
[۲۴] فهد، عمر بن محمد، اتحاف الوری، ج۲، ص۴۷۶.
از همین رو، او را مغیث الحرم لقب دادند.
[۲۵] فهد، عمر بن محمد، اتحاف الوری، ج۲، ص۴۷۵.
بر پایه گزارشی ضعیف، ابونصر این کار را به فرمان سلطان ملکشاه سلجوقی (م، ۴۸۵ق.) پسر آلب ‌ارسلان و برای ادای نذر وی انجام داده است.
[۲۶] عماد الدین، محمد الاصفهانی، تاریخ آل سلجوق، ‌ص۴۶-۷۵.
گفته شده این دارایی متعلق به سلطان ملکشاه بود که نذر داشت تا پس از نجات از حبس و دشواری‌ها آن را هزینه کند.
[۲۷] فهد، عمر بن محمد، اتحاف الوری، ج۲، ص۴۷۶.


۳ - فهرست منابع



(۱) اتحاف الوری باخبار‌ام القری: عمر بن محمد بن فهد (م، ۸۸۵ق.) ، به کوشش فهیم محمد، مکه، جامعة ام‌ القری، ۱۴۰۴ق.
(۲) اخبار مکة و ما جاء فیها من الآثار: الازرقی (م. ۲۴۸ق.) ، به کوشش رشدی الصالح، مکه، دار الثقافه، ۱۴۰۳ق.
(۳) تاریخ دولت آل سلجوق: عماد الدین محمد بن محمد الاصفهانی (م. ۵۹۷ق.) ، بیروت، دار الآفاق الجدیده، ۱۹۸۰م.
(۴) التاریخ القویم: محمد طاهر الکردی، بیروت، دار الخضر، ۱۴۲۰ق.
(۵) تاریخ مکه: احمد السباعی (م. ۱۴۰۴ق.) ، به کوشش رسول جعفریان، تهران، مشعر، ۱۳۸۵ش.
(۶) تحصیل المرام: محمد بن احمد الصباغ (م. ۱۳۲۱ق.، به کوشش ابن ‌دهیش، مکه، مکتبة الاسدی، ۱۴۲۴ق.
(۷) التحفة اللطیفه: شمس‌الدین السخاوی (م. ‌۹۰۲‌ق.) ، بیروت، دار الکتب العلمیه، ۱۹۹۳‌م.
(۸) شفاء الغرام: محمد الفاسی (م. ۸۳۲ق.) ، ترجمه: محمد مقدس، تهران، مشعر، ۱۳۸۶ش.
(۹) العقد الثمین فی تاریخ البلد الامین: محمد الفاسی (م. ۸۳۲ق.) ، به کوشش محمد حامد، بیروت، الرساله، ۱۴۰۶ق.
(۱۰) مرآة الحرمین: ابراهیم رفعت پاشا (م. ۱۳۵۳ق.) ، بیروت، دار المعرفه، ۱۳۲۷ق.
(۱۱) میقات حج (فصلنامه): تهران، حوزه نمایندگی ولی فقیه در امور حج و زیارت.

۴ - پانویس


 
۱. فاسی، محمد، العقد الثمین، ج۳، ص۲۶۱.
۲. سخاوی، شمس‌الدین، التحفة اللطیفه، ج۱، ص۲۵۴.
۳. فهد، عمر بن محمد، اتحاف الوری، ج۲، ص۴۷۵.
۴. رفعت پاشا، ابراهیم، مرآة الحرمین، ج۱، ص۲۸۳.
۵. فاسی، محمد، العقد الثمین، ج۳، ص۲۶۱.
۶. میقات حج، ش۵۷، ص۷۸، «تاریخ حج‌گزاری.
۷. فاسی، محمد، شفاء الغرام، ج۱، ص۲۳۱.
۸. رفعت پاشا، ابراهیم، مرآة الحرمین، ج۱، ص۲۸۳.
۹. کردی، محمد طاهر، التاریخ القویم، ج۲، ص۵۵۷.
۱۰. الازرقی، ابو الولید، اخبار مکه، ج۱، ص۲۵۸.    .
۱۱. سباعی، احمد، تاریخ مکه، ص۲۷۸.
۱۲. فاسی، محمد، العقد الثمین، ج۳، ص۲۶۱-۲۶۲.
۱۳. فهد، عمر بن محمد، اتحاف‌ الوری، ج۲، ص۴۷۶.
۱۴. صباغ، محمد بن احمد، تحصیل المرام، ج۱، ص۴۷۴.
۱۵. فاسی، محمد، العقد الثمین، ج۳، ص۲۶۱.
۱۶. فهد، عمر بن محمد، اتحاف‌ الوری، ج۲، ص۴۷۵.
۱۷. فاسی، محمد، العقد الثمین، ج۳، ص۲۶۱.
۱۸. فهد، عمر بن محمد، اتحاف‌ الوری، ج۲، ص۴۷۵.
۱۹. فاسی، محمد، العقد الثمین، ج۳، ص۲۶۱.
۲۰. فهد، عمر بن محمد، اتحاف‌ الوری، ج۲، ص۴۷۵.
۲۱. فاسی، محمد، العقد الثمین، ج۳، ص۲۶۱.
۲۲. فهد، عمر بن محمد، اتحاف‌ الوری، ج۲، ص۴۷۵.
۲۳. فاسی، محمد، العقد الثمین، ج۳، ص۲۶۳.
۲۴. فهد، عمر بن محمد، اتحاف الوری، ج۲، ص۴۷۶.
۲۵. فهد، عمر بن محمد، اتحاف الوری، ج۲، ص۴۷۵.
۲۶. عماد الدین، محمد الاصفهانی، تاریخ آل سلجوق، ‌ص۴۶-۷۵.
۲۷. فهد، عمر بن محمد، اتحاف الوری، ج۲، ص۴۷۶.


۵ - منبع


دانشنامه حج و حرمین شریفین، برگرفته از مقاله «ابراهیم بن محمد استرآبادی»، تاریخ بازیابی ۹۹/۱۱/۱۵.    


رده‌های این صفحه : شخصیت‌های قرن 5 (قمری)




آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.